başar sabuncu ne demek?
Başar Sabuncu (9 Eylül 1943, - 17
Haziran 2015, ), Türk oyun ve senaryo
yazarı, ve
yönetmeni,
, , .
Hayatı
Başar Sabuncu, 1943 yılında 'da doğdu.
1961'de ilk amatör tiyatro oyunculuğu deneyimleri yaşadığı 'ni bitirdi. Bir süre , sonra
bölümünde sürdürdüğü eğitimini bırakarak, tiyatroculuk serüvenine
atıldı. Birkaç yıl özel tiyatrolarda oyunculuk yaptı. Ardından
çalışmalarını yazarlık ve yönetmenlik alanlarında yoğunlaştırdı.
İlk oyunu Kargalar, 1962'de Devlet Tiyatrosu'nca sahnelendiğinde, 19
yaşındaydı.
1964-1969 yılları arasında TRT Ankara Radyosu tiyatro bölümünde görev
aldı; aralarında , ,
gibi başyapıtların da bulunduğu 18 yapıtı radyo için oyunlaştırdı; 100'ü
aşkın radyo oyun dizisini yönetti.
'ndan sonra, bir süre
yurt dışında yaşamayı yeğledi. 'da iki yıl
tiyatro araştırmalarının ardından, Türkiye'ye dönüşünde, 'un çağrısı üzerine, 1974'te
yönetmen olarak 'na katıldı. Kurumda
"Yerinden Yönetim"'in uygulanmasına öncülük etti. Üsküdar ve Fatih
sahnelerinin sanat yönetmenliği görevlerini üstlendi. Çok uzun bir
ayrılıktan sonra 'i yeniden Şehir
Tiyatrosu seyircileri ile buluşturdu.
izleyen günlerde,
1402 sayılı yasa uyarınca kurumdaki görevine son verilmesinin ardından,
'de, Schaubühne Tiyatrosu'nda İşgal oyununu
yönetti. 1982-1983 yıllarında ise, 'nda, özgün
oyun Kaldırım Serçesi ile 'nda
düzenlemesi Şvayk Hitler'e Karşı
ve uyarlaması Kan ve Gül
(Karmen) müzikli oyunlarını sahneledi.
Aynı dönemde, "Aydınlar Dilekçesi" kapsamında, askeri mahkemede
yargılandı.
Sonraki yıllarda sinema çalışmalarına ağırlık verdi. İlk beş senaryosu
başka yönetmenlerce perdeye taşındı. 1985'ten başlayarak, kendi
senaryolarından, altı film gerçekleştirdi. Çok sayıda uluslararası
şenlikte Türkiye sinemasını temsil etti. 1988'de
'da British Film Institute; 1991'de
'te Fransız Sinematek'i; 1992'de tarafından, adına tüm
filmlerinin gösterildiği saygı haftaları düzenlendi.
1988'de, uzun bir yasal savaşımın ardından, Şehir Tiyatroları'na
döndükten sonra, bu kurumda ve Devlet Tiyatroları ile özel tiyatrolarda
30'u aşkın tiyatro yapıtının yönetmenliğini üstlendi. Şehir
Tiyatrosu'nun İstanbul Belediyesi karşısındaki "sanatsal bağımsızlığı"
konusunda, yönetimle ilkesel anlaşmazlık nedeniyle, 2004'te emeklilik
yaşını beklemeden, kurumdan ayrıldı.
, , Brecht,
, 'in
kimi oyunlarını Türkçeye çevirdi.
Tiyatro ve sinema alanlarındaki çalışmaları, tiyatro yazarlığı / tiyatro
yönetmenliği / senaryo yazarlığı / film yönetmenliği / çevirmenlik /
sahne tasarımı olmak üzere, 6 farklı dalda -3'ü uluslararası- (Londra
1969, Bastia 1989, Ohrid 1997) çok sayıda ödülle değerlendirildi.
17 Haziran 2015 tarihinde ile birlikte aynı tarihte hayatını
kaybeden Sabuncu'nun cenazesi Edirnekapı Mezarlığı’na defnedildi.
Sahnelenmiş tiyatro oyunları
- Kargalar - Devlet Tiyatrosu (1962)
- Şerefiye - Devlet Tiyatrosu (1966-68) / Nürnberg (1984) /
Amsterdam (1988)
- Çark - Devlet Tiyatrosu (1969) / Serezli-Aşkıner Tiyatrosu (1969)
- Zemberek - (1971) / Ankara Deneme
Sahnesi (1972)
- Mutemet Ali Rıza Beyin Yaşanmış Hayat Hikayesi - Devlet
Tiyatrosu (1972) / İstanbul Ş.T. (1974)
- İşçi Babası Ömer Ağa İle Küçükhanımın Şoförü Recep (Brecht'E
"Nazîre") - Oyuncular Birliği (1975)
- Memurlar - İti Yayını (1974) / Ankara Deneme Sahnesi (1974)
- İşgal - (1977) / Berlin
Schaubühne (1981)
- Kaldırım Serçesi - (1982)
- Kan ve Gül (Prosper Mériméé/Carmen'den uyarlama) (1983)
- Sayın Muhbir Vatandaşlar - Yeditepe Oyuncuları (1989)
- (Shakespeare'den
Kurgulama) - İstanbul Şehir Tiyatrosu (1997)
- Herkes Aynı Bahçede ( "Çeşitleme") -
İstanbul Şehir Tiyatrosu (2001)
- Lades Ya Da Aile Ocağı - Müjdat Gezen Tiyatrosu (2010)
Yönettiği tiyatro oyunlarından bazıları
- Çark (B.S.) - Serezli/Aşkıner Tiyatrosu (1970)
- () - İstanbul Şehir Tiyatrosu
(1974)
- İşçi Babası Ömer Ağa ile Küçükhanımın Şoförü Recep (B.Brecht/B.S.) -
Oyuncular Birliği (1975)
- (Nazım Hikmet) -
İstanbul Şehir Tiyatroları (1976)
- Kardeş Payı () - İstanbul
Şehir Tiyatroları (1977)
- () - İstanbul Şehir Tiyatroları
(1977)
- Murtaza (Orhan Kemal) - İzmir Devlet Tiyatrosu (1978)
- Hitler Faşizmi'nden Hayat'ı Hakikiye Sahneleri (B. Brecht) -
İstanbul Şehir Tiyatroları (1979)
- Bahar Noktası (W. Shakespeare) - İstanbul Şehir Tiyatroları (1980)
- İşgal (B.S.) - Shaubühne/Berlin (1981)
- Kaldırım Serçesi ( B. Sabuncu) - Sururi/Cezzar Tiyatrosu (1982)
- Şvayk Hitler'e Karşı (B. Brecht) - Şan Tiyatrosu (1984)
- Kan ve Gül (/Carmen'den
uyarlama) Şan Tiyatrosu (1985)
- Bay Hiç / Sonsuzluk Kitabevi () - İstanbul Şehir
Tiyatroları (1990)
- (W. Shakespeare) - İstanbul
Devlet Tiyatrosu (1991)
- Hüzünlü Bir Komedi () -
İstanbul Şehir Tiyatroları (1992)
- Sular Aydınlanıyordu () -
İstanbul Şehir Tiyatroları (1993)
- Palto () - İstanbul Şehir
Tiyatroları (1994)
- Kanlı Düğün () - İstanbul Şehir
Tiyatroları (1995)
-
(Shakespeare/Sabuncu) - İstanbul Şehir Tiyatroları (1997)
- () - Tiyatro Stüdyosu (1998)
-
() - İstanbul Şehir
Tiyatroları (1999)
- Herkes Aynı Bahçede (Çehov/Sabuncu) - İstanbul Şehir Tiyatroları
(2001)
- Beyazıt () - İstanbul Şehir
Tiyatroları (2007)
Yönettiği sinema filmleri
- - 1985
- - 1986
- - 1986
('in Belle de Jour filmine "nazîre")
- - 1987
- - 1988
- - 1994
Senaryosunu yazdığı sinema filmleri
- Şöhret Budalası - 1975 (Yön: )
- - 1979 (Yön: Atıf Yılmaz)
- - 1980 (Yön: Atıf
Yılmaz)
- - 1983
('den esinlenme / Yön: Kartal
Tibet)
- - 1984 (Yön: Ertem Eğilmez)
- - 1985
- - 1986 ('ün romanından)
- - 1986 ('in "Belle de Jour" romanından)
- - 1987
- - 1988 ('in oyunundan)
- - 1989 (TRT/TV)
- Yolcu - 1994 (Nazım Hikmet'in oyunundan)
Sahnelenmiş çevirileri
- Arturo Ui'nin Yükselişi (B.Brecht / Sevgi Sabuncu ile birlikte)
AST - 1965
- Balkon () Tiyatro Stüdyosu -
1998, Ayrıntı Yayınları - 2006
- Köleler Adası - Tartışma () Mitos/Boyut - 2005, Devlet
Tiyatrosu - 2005
- Profesyonel ( /
ile birlikte) Mitos/Boyut -
2004, Devlet Tiyatrosu - 2010
- Bayazıt () - Mitos/Boyut
2006 - İstanbul Şehir Tiyatrosu - 2007
Sahne tasarımları
- (Dormen Tiyatrosu -
- Çark (Serezli-Aşkıner T./
ile) - 1970)
- Kardeş Payı( İ. Şehir Tiyatrosu - 1977)
- Bayazıt (İ. Şehir Tiyatrosu - 2007 - "Afife Jale" sahne tasarımı
ödülü)
Kazandığı ödüllerden bazıları
- A.S.D.*' / "Övgüye Değer Oyun Yazarı" - Ankara 1967 (*Şerefiye/ tek
bölüm) -Teneke/Yaşar Kemal ile ortaklaşa-
- A.S.D / "Yılın En başarılı Oyun Yazarı" - Ankara 1968 (''Şerefiye/
iki bölüm)
- EBU uluslararası "EUROTHEATRE" ödülü, onur ödülü - Londra 1969
(Şerefiye)
- İ - İstanbul 1970
(Şerefiye)
- TRT Oyun Yazarlığı Ödülü - Ankara 1971 (Zemberek)
- Ulvi Uraz Yönetmenlik Ödülü - İstanbul 1978 (İşgal ve Zengin
Mutfağı)
- SİYAD En İyi Senaryo Ödülü - İstanbul 1980 ("Adak")
- SİYAD En İyi Senaryo ödülü - İstanbul 1983 (Namuslu)
- SİYAD Yılın En Başarılı Yönetmeni - İstanbul 1987 (Asılacak Kadın)
- Bastia Akdeniz Filmleri Ödülü "Gümüş Palmiye"/En iyi yönetmen -
Bastia 1989 (Zengin Mutfağı)
- , En İyi Senaryo Ödülü - Adana
1994 (Yolcu)
- Kültür Bakanlığı Yönetmen Başarı Ödülü - Ankara 1994 (Yolcu)
- Afife Jale Ödülleri, En iyi Yönetmen ödülü - İstanbul 1997 ()/ "En Başarılı Yapım"
- TEB (Tiyatro Eleştirmenleri Birliği) Ödülü - İstanbul 1997 (Bütün
tiyatro yapıtları)
- Zihni Küçümen Emek Ödülü (Topluluk ödülü) - İstanbul 1997
- Ankara Sanat Kurumu çeviri ödülü - Ankara 1997 ()
- Ohrid Festivali Büyük Ödülü(Topluluk ödülü) - Ohrid 1997 ()
- Afife Jale Ödüller), En iyi yönetmen ödülü - İstanbul 1998
(Balkon)/ "En BaşarılıYapım"
- Selim Naşit Ödülleri, En İyi yönetmen ödülü - İstanbul 2002 (Herkes
Aynı Bahçede)
- Ankara Sanat Kurumu, Çeviri ödülü - Ankara 2005 (Köleler Adası)
- Afife Jale Ödülleri, "En Başarılı Sahne Tasarımcısı" - İstanbul 2008
(Bayazıt)/ "En Başarılı Yapım"
- Antalya Altın Portakal "gecikmiş ödüller"den (En başarılı senaryo:
"Adak") - Antalya 1980/2011
- İstanbul kültür Sanat Vakfı 2012 "Tiyatro Onur Ödülü"
- Yeşilçam Sinema Akademisi "Sinema Ömür Boyu Başarı" ödülü
Kaynakça
Orijinal kaynak: başar sabuncu. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler